“Voor je aan leren toekomt, moet er een sfeer van veiligheid zijn.”

‘Kracht in controle’ geeft je grip op het leerklimaat op school. Met behulp van fysieke opdrachten voor de hele klas, kun je de sfeer in een groep structureel verbeteren. Binnenkort komen de mentorlessen en de webapplicatie van KIC exclusief beschikbaar voor de deelnemers van VO-content. Kim Schouten-Entius stond aan de wieg van het concept: “Met fysieke opdrachten kun je leerlingen echt prikkelen.” 

Een gecertificeerd programma om de sfeer op school structureel te verbeteren, op basis van fysieke opdrachten, vanuit het idee dat alle leerlingen, docenten en ouders bijdragen aan een positief leerklimaat; dat is Kracht in Controle (KIC) in het kort. Het sociaalpedagogische programma werd ontwikkeld door Kim Schouten-Entius en haar collega Krystle Kors, in nauwe samenwerking met hun school, het Tabor College, locatie d’Ampte in Hoorn. Een aantal jaren geleden groeide de school explosief. Om te voorkomen dat dat tot meer spanningen leidde, werd begonnen aan het ambitieuze project. Schouten-Entius: “Je wil er natuurlijk alles aan doen om een veilige leeromgeving te houden. We hebben toen een aantal programma’s geprobeerd, maar die bleken niet goed aan te sluiten bij onze leerlingen. Dus zijn we zelf aan de slag gegaan.”

Fysieke benadering

Het zenuwcentrum van KIC is een webapplicatie, die de sfeer in een groep visueel inzichtelijk maakt. Dat gebeurt met behulp van een sociaal-emotionele vragenlijst, een sociogram en een competentiemeter. In de bijbehorende lessen wordt aandacht besteed aan bijvoorbeeld samenwerken, emoties en fysiek contact. “We hebben eerst bekeken welke elementen en thema’s uit andere methoden voor ons goed werkten. We kwamen erachter dat we onze vmbo-leerlingen echt konden prikkelen met een fysieke aanpak, door hen te laten doen en ervaren. Toen zijn we gaan kijken hoe we die thema’s vanuit onze rol als gymdocent en mentor konden omzetten naar een gedegen programma in leerjaar één. Daarin gaat het nu vooral over ‘wie ben ik?’ Snel daarna hebben we leerjaar twee ontwikkeld, met daarin herhaling en verdieping: van ‘wie ben ik?’ naar ‘wie ben jij?’”

Kracht van herhaling

KIC richt zich daarbij niet op het individuele kind, of op een select groepje, maar op iedereen in het schoolklimaat: leerlingen, docenten, ondersteunend personeel en ouders. “Als je alleen het gepeste kind sterker maakt, laat je de pester nog buiten schot. Je hebt in een klas met alle rollen te maken.” Bovendien zijn de lessen niet incidenteel, meer een integraal onderdeel van het curriculum. “Omdat wij er op school in alle leerjaren wekelijks mee bezig zijn, zijn kinderen erop voorbereid dat ze op die momenten met hun emoties aan de slag gaan.” Die praktijkervaring zorgt voor nieuwe input, waardoor KIC steeds kan worden doorontwikkeld. Dat maakt het uniek.

Theoretisch goed onderbouwd

“Vervolgens wilden we zorgen dat het programma een theoretische grondslag heeft. Daarom zijn we gaan samenwerken met het Nationaal Jeugd Instituut, het NJI. Met hulp van sociaalpsycholoog Daan Wienke hebben we het programma echt kunnen professionaliseren.” KIC is nu in de databank voor effectieve jeugdinterventies opgenomen en gecertificeerd als ‘goed onderbouwd’.

Excellente school

Het programma bleef niet onopgemerkt. Schouten-Entius: “Andere scholen zagen dat onze aanpak werkte en wilden het concept graag overnemen. Met onze ervaring konden we hen daarbij begeleiden. Toen is het zich als een olievlek gaan verspreiden.” KIC werd achtereenvolgens genomineerd voor de provinciale Onderwijsprijs en de Ipon-award in de categorie ‘Organisatie van het leren’. “Een belangrijkere indicator vind ik dat het d’Ampte mede dankzij dit programma al twee jaar achter elkaar het predicaat excellente school heeft”, vertelt Schouten-Entius trots. En terecht. De inspectie roemt KIC expliciet om de manier waarop het leerlingen in alle leerjaren vertrouwd maakt met de kernwaarden van de school: respect, veiligheid en verantwoordelijkheid.

Bewezen effectief

“De volgende stap is dat we volgend jaar in samenwerking met VO-content het certificaat ‘bewezen effectief’ kunnen bereiken. Hoe meer gebruikers, hoe beter we de effectiviteit kunnen onderzoeken. Door de samenwerking krijgen wij daarnaast mogelijkheid om KIC verder te ontwikkelen.” Binnenkort krijgen alle leden van VO-content namelijk exclusief toegang tot de webapplicatie, de mentorlessen en het bijbehorende docentenmateriaal. Met behulp van de vragenlijsten kun je de webapplicatie voeden, zodat je direct inzicht krijgt in de sfeer in jouw groep. Vervolgens kun je zelf de thema’s kiezen waarmee je de knelpunten wilt aanpakken.

Waardevol voor leerling, docent en ouder

Wat je met die resultaten doet, heb je altijd in eigen hand. Schouten-Entius: “Zelf vragen wij bijvoorbeeld minimaal twee keer per jaar aan leerlingen, docenten en ouders de competentiemeter in te vullen. De resultaten daarvan zijn een mooie basis voor het ouder-kindgesprek dat docenten hebben.” KIC is waardevol voor leerling, docent én ouder. “Leerlingen worden dankzij dit programma individueel sterker en ze krijgen meer begrip voor elkaar. Ze leren daarnaast makkelijker de sfeer in de klas inschatten en die bespreekbaar maken. Dat laatste geldt ook voor docenten. Voor je aan leren toekomt, moet er een sfeer van veiligheid zijn. Als de sfeer goed is, gaan de resultaten ook omhoog.”