"…Als je wilt dat je leerlingen zich op een bepaalde manier gedragen, moet je ze dat ook leren…"

De locatie d’Ampte in Hoorn groeide enige jaren geleden explosief. Om te voorkomen dat die sterke leerlingstijging het leer- en leefklimaat in de school zou aantasten, ontwikkelde de school een nieuw pedagogisch concept met als kern het schoolbrede programma Kracht In Controle, ingebed in een cultuur van ‘handig gedrag’. Locatiedirecteur Stef Macke: “Ons excellentieprofiel is voor een groot deel hierop gebaseerd.”

In een filmpje van een paar minuten wordt in één oogopslag voor iedereen duidelijk wat ze in Hoorn verstaan onder ‘handig gedrag’. Dat is gedrag dat hoort bij verantwoordelijkheid nemen, respect tonen naar elkaar en er samen voor zorgen dat iedereen zich veilig voelt. Dat gedrag is niet vanzelfsprekend, maar moet worden aangeleerd. Kracht In Controle (KIC) is een programma waarmee leerlingen sociale vaardigheden aanleren, en leren wat zij moeten doen als iemand zich ‘onhandig’ gedraagt.

Handig gedrag

Vanuit verschillende hoeken kwamen toen initiatieven om het schoolklimaat te verbeteren. Daaruit kwam het concept ‘Handig gedrag’ voort, waarin werd vastgelegd wat er van de leerlingen, ouders en docenten verwacht wordt. “Dat is wat wij de gouden driehoek noemen. We gaan daarbij uit van de kernwaarden respect, veiligheid en verantwoordelijkheid.” Op basis van die principes werd ook KIC ontwikkeld. Door middel van fysieke oefeningen maken de leerlingen zich de gedragsregels eigen. Het maakt ze bovendien weerbaarder en bewuster van hun rol in een groep. Macke: “Handig gedrag is het geheel van gedragsregels op de school en dient als paraplu. Maar als je wilt dat je leerlingen zich op een bepaalde manier gedragen, moet je ze dat ook leren. Kracht in Controle is het lesprogramma dat daarbij hoort; daarin leer je bijvoorbeeld wat je doet als iemand zich niet aan die regels houdt.”

Investeren in ondernemende docenten

De initiatiefnemers van KIC waren gymdocent Kim Entius en mentor Krystle Kors, inmiddels adjunct-directeur onderbouw op het d’Ampte. Ze bedachten de training en stapten ermee naar de directie, met de vraag of ze uren konden krijgen om het verder te ontwikkelen. “Ik zei toen: wat als we jullie nu geen uren geven, maar dat jullie een eigen bedrijf opstart. Als school zullen wij daarin dan investeren en participeren.” Zo geschiedde. De school investeerde onder andere in het materiaal en de ontwikkeling van een webapplicatie. Die benadering is tamelijk uniek. Macke: “Ik vind het zelf interessant om als school ondernemend te zijn, om te bekijken hoe je zelf middelen kan genereren voor het onderwijs. Het grote voordeel hiervan is, dat je als school aan de voorkant van de ontwikkeling staat. Als er bijvoorbeeld een kind wordt gepest, dan willen we beter kunnen volgen wat er precies gebeurt en wat ertegen werkt. Dan investeren in dat gedeelte van de software. Tegelijkertijd hebben de docenten, Kim en Krystle, er persoonlijk belang bij om zo’n goed mogelijk programma te schrijven.”

Excellent profiel

Ook zette de school zich in om KIC een wetenschappelijke basis te geven en het te laten certificeren. Inmiddels is het programma in de databank voor effectieve jeugdinterventies van het NJI opgenomen als ‘goed onderbouwd’. Handig gedrag en KIC vormen zo samen een stabiele basis voor een veilige school. “Ze hebben veel bijgedragen aan de bestempeling van onze school als ‘excellent’’, onderstreept Macke. “Ons excellentieprofiel is voor een belangrijk deel op dit concept gebaseerd.” Binnenkort kunnen ook leden van VO-content profiteren van de expertise van het d’Ampte. Zowel de webapplicatie als het bijbehorende lesmateriaal van KIC komen voor hen beschikbaar. Dat betekent dat zij met behulp van vragenlijsten en een interactief sociogram gemakkelijk inzicht kunnen krijgen in het leerklimaat in een klas. Vervolgens kunnen zij zelf kiezen welke lessen ze gebruiken om de gewenste situatie te bereiken.

Schuiven in het curriculum

Kracht in Controle is te gebruiken in mentor- en gymlessen en kan eventueel aansluiten op burgerschap en maatschappijleer. Op het d’Ampte wordt het programma in de eerste twee leerjaar uitgevoerd in aanvulling op de gymles. “Daarvoor hebben we wel wat in het curriculum moeten schuiven. Als je aandacht wilt geven aan leren leven, leren kiezen en leren leren, dan moet je daar ruimte voor maken. In het derde jaar heet het programma bij ons Kracht in Communicatie. Daar sluit het aan bij het algemene deel van ieder profiel, waarin ruimte is voor communicatieve vaardigheden. De fysieke benadering is er dan af, maar de lessen zijn wel toegespitst op de praktijk. Hoe ga je om met kritiek op de bouwplaats, bijvoorbeeld.”

Iedereen kent het

Er is eigenlijk geen weerstand geweest tegen de invoering van het nieuwe pedagogisch concept, stelt Macke. Dat komt mede omdat het initiatief ook uit de gelederen van de docenten kwam. Aan het begin van het schooljaar is het concept Handig gedrag integraal ingevoerd in een plenaire bijeenkomst, waar bovengenoemd promofilmpje werd vertoond. “Sindsdien verwijzen we op ouderavonden, in klankbordgroepen en in alle vormen van communicatie naar de gedragsregels. In de hele school zijn symbolen te zien die horen bij handig gedrag. Elke leerling op school kent het.”

Trainingen op afstand

Gezien het corona-virus kunnen we rond KIC voorlopig geen Masterkl@s organiseren. Wel bieden we op 11 juni een online inspiratiesessie, zodat je snel aan de slag kunt met de webapplicatie. Nieuwsgierig naar de mogelijkheden? Lees hier wat er aan bod komt. Op de pagina vind je ook de link naar het inschrijfformulier..