“Methoden zijn geschreven voor de gemiddelde leerling, niet voor die van ons.” De docenten van Calvijn locatie Juliana in Rotterdam ontwikkelen daarom hun eigen materiaal, toegespitst op hun leerlingen. ‘Huiswerk’ wordt er op school gemaakt, zodat de leeromstandigheden optimaal zijn. Tijdens de Masterkl@s Arrangeren op deze school die VO-content organiseert met Calvijn locatie Juliana kunnen deelnemers onder begeleiding aan de slag in WikiWijs. Gevorderden kunnen ervaringen en eigen materiaal uitwisselen.
Bijna acht jaar geleden besloot Ellen Kaspers de methode Nederlands de deur uit te doen. “Mijn ervaring is dat de methoden over de hoofden van mijn leerlingen heen praten”, vertelt de onderwijscoördinator en docente Nederlands en Frans van Calvijn locatie Juliana. “De boeken gaan uit van een andere algemene ontwikkeling. De wereld van veel van mijn leerlingen reikt niet verder dan de muren van de flat op driehoog, ze kijken alleen televisie via de satelliet. Van die dure boeken gebruikten we een groot deel dus niet: weggegooid geld.” Met een aantal collega’s ontwikkelde ze daarom zelf materiaal dat wél aansluit op de behoeften van hun leerlingen. “Onze arrangementen zijn in begrijpelijke taal, en we zorgen er zelf voor dat het ook op het vereiste niveau is.”
Om te kunnen arrangeren, wordt op Calvijn locatie Juliana gebruikgemaakt van WikiWijs. Kaspers heeft op dat platform voor haar 4VMBO-TGL een eigen methode Frans ontwikkeld, maar ook de secties wiskunde, maatschappijkunde en M&M maken volop gebruik van de WikiWijs-omgeving. Andere docenten gebruiken de Stercollecties vooral om te kunnen differentiëren. “Door te arrangeren kan ik beter tegemoetkomen aan de leerstijlen van de leerling”, vindt Kaspers, “en meer variatie bieden in opdrachten. De leerlingen geven aan dat ze het fijn vinden dat ze nu verschillende manieren van uitleg en ook filmpjes krijgen. Hun gemiddelde examencijfer voor Frans, een 7.2, ligt veel hoger dan het landelijk gemiddelde. Kaspers had al eerder ervaring opgedaan met het zelf ontwikkelen van een eigen leerlijn voor het vak Nederlands, dat nu al jaren uitstekend loopt. Deze leerlijn is begeleid en gevalideerd door het CED, waardoor de stap om een leerlijn Frans in Wikiwijs te zetten, maar heel klein was.
Rust en aanmoediging
Het initiatief sloot goed aan bij een beleidskeuze die al veel eerder was gemaakt. Calvijn locatie Juliana is namelijk een (t)huiswerkloos vmbo. “De leerlingen zijn vaak klein behuisd en krijgen daar te weinig rust en aanmoediging om huiswerk te maken. Daarom doen ze het hier tijdens ingeroosterde uren. We kennen hier geen lesuitval, geen tussenuren, maar extra studie-uren. Leerlingen kunnen bovendien altijd langer blijven om het werk af te ronden.”
De aanpak loont. Al jaren achtereen is Calvijn locatie Juliana een excellente school, met ieder jaar een slagingspercentage van meer dan 95 procent. En dat met een pittige doelgroep: “Havoleerlingen nemen we in principe niet aan”, benadrukt Kaspers, “wel moeten ze ten minste een ‘g’ in het advies hebben.”
Open cultuur en controle
Door steeds meer methodes de deur uit te doen, bespaart de school op boekenkosten. Met dat geld is voor iedere leerling een laptop aangeschaft. Die gaat niet mee naar huis, maar wordt na schooltijd in een kluisje met een oplaadpunt opgeborgen. “Tijdens de lessen en huiswerkuren kunnen wij via onze eigen laptop de schermen van alle leerlingen zien. Dat is ontzettend fijn, al vinden de ze het soms wel vervelend dat ze niet even iets anders kunnen doen.”
Controle is een van de succesfactoren, erkent Kaspers. “We zijn een strenge school: we hebben veel regels, zodat je precies weet waar je aan toe bent. We hebben een intensief mentoraat en bezoeken de leerlingen ook thuis. Hoe meer we over een leerling weten, hoe beter we hem of haar kunnen begeleiden.” Ook de open cultuur is kenmerkend voor Juliana: “Alles heeft ramen, iedereen ziet alles, alles wordt besproken. We houden niets binnenskamers.”
Masterkl@s: Leren arrangeren en materiaal uitwisselen
De Masterkl@s begint met een kennismaking met de school, docenten en leerlingen. Daarna kunnen beginnende arrangeurs, onder begeleiding van een expert en de ervaren docenten van Calvijn Juliana, aan de slag in WikiWijs. “De eerste stap naar arrangeren, is inzien dat methodes voor de gemiddelde leerling zijn. Vervolgens moet je een docententeam hebben dat het leuk vindt om te ontwikkelen.”
Deelnemers die al verder zijn in het arrangeren, kunnen ervaringen en ideeën uitwisselen in een groep voor gevorderden. Kaspers: “Wat ik heel belangrijk vind, is dat er een mogelijkheid komt om materiaal uit te wisselen. Ik merk dat auteursrechten dat vaak lastig maken. Iedereen gebruikt weleens wat van Google of van een methode, maar als je dat onderling deelt, kom je in een grijs gebied. Daarom zou ik graag met andere scholen afspreken om een database met rechtenvrij materiaal aan te leggen; wij hebben al een paar van die samenwerkingen lopen. Veel docenten willen hun materiaal niet delen omdat ze er niets voor terugkrijgen. Eerlijk oversteken kan helpen om ze over de streep te trekken.”
