“In welke richting je school zich ook ontwikkelt, je kunt het portfolio erbij gebruiken.’

Een portfolio is nagenoeg onmisbaar om de ontwikkeling van competenties bij leerlingen te monitoren. Steeds meer scholen overwegen een digitaal hulpmiddel in te voeren, maar juist de eerste stappen blijken lastig. Het Corlaer College was intensief betrokken bij de ontwikkeling van Portfolio-site.nl. Tijdens de Masterkl@s Portfolio op 4 april is te zien en te horen hoe je een vliegende start kunt maken met het portfolio. “Doe je voordeel met onze ervaring.”

Peter Haan, docent Nederlands en lid van de werkgroep Porfolio van het Corlaer College, licht toe waarom het portfolio zo leeft in het onderwijs. “21^e-eeuwse vaardigheden worden steeds belangrijker. Dat scholen kiezen voor gepersonaliseerd leren en maatwerk, sluit daar bijvoorbeeld bij aan. Maar in welke richting een school zich ook ontwikkelt, het portfolio is erbij te gebruiken. Het legt namelijk de nadruk op vaardigheden.”

Voor het Corlaer kwam de beslissing om het portfolio in te voeren voort uit de kernwaarden: ‘verantwoordelijk, succesvol en betrokken’. “Daar hoort een onderwijsstijl bij die het mogelijk maakt die waarden te ontwikkelen. Met het portfolio kan een leerling inzichtelijk maken wat zijn aandeel is in een project en aangeven op welk niveau hij succesvol is. De docent scoort de leerling ook. De discrepantie tussen die twee scores geeft aanleiding tot een gesprek. Daaruit volgt een leermoment.” Zo krijgt de leerling meer verantwoordelijkheid en meer succesmomenten, en zijn docent en leerling beiden betrokken bij het leerproces.

Hoe het portfolio gaat leven

Mariska van den Heuvel nam als projectleider het voortouw bij de invoering van het portfolio op het Corlaer College. “We waren op zoek naar manieren om vaardigheden zichtbaar te maken. Veel producten die we bij andere scholen zagen, vonden we te talig. Toen stelde onze afdelingsleider voor om eens naar Portfolio-site.nl te kijken.” Doordat de docenten van het Corlaer in een vroege fase uitgebreid konden testen en feedback gaven aan de ontwikkelaars, voldoet het raamwerk van Portfolio-site.nl nu volledig aan hun wensen.

Hoe dat raamwerk vervolgens wordt ingevuld, dat is aan de school zelf. “Ik ben er eerst zelf mee aan de slag gegaan, maar voor een soepele implementatie heb ik daarna zoveel mogelijk mensen erbij betrokken”, gaat Van den Heuvel verder. “We hebben met de werkgroep bedacht welke competenties wij belangrijk vinden. Daaruit is een top-5 samengesteld. Vervolgens hebben we die uitgewerkt in vaardigheden en taken. Als je iedereen erbij betrekt, gaat het echt leven.”

In dialoog met leerling en ouders

Een van de docenten die het portfolio gebruikt in de mentorlessen, is Joey van de Beek. “Het werken met het portfolio bevalt mij goed. Ik bied de leerlingen een opdracht aan en daarmee gaan ze aan het werk. Als deze klaar is, laten ze deze vervolgens ook zien. Dan bespreken we nog wat vragen en moeten ze soms nog wat aanpassen. Dan zetten ze het product in het portfolio. De leerlingen kunnen zo overzichtelijk zien wat ze hebben gemaakt en hoe ze zelf vonden dat het is gegaan. Aan de hand van hun eigen beoordeling kan ik dan met hen in gesprek gaan. Soms pas ik daarna mijn beoordeling nog een beetje aan.” 

Dat gesprek is meer dan een mooie bijkomstigheid, waarschuwt hij. “Als je niet in gesprek met ze gaat en de opdracht niet bekijkt, doet een aantal leerlingen alles heel kort. Dat is jammer. Hetzelfde geldt voor de beoordeling: sommige leerlingen vinden dat ze alles al heel erg goed doen. Het blijft wel hun beoordeling natuurlijk, maar deze moet, vind ik, wel realistisch zijn.”

Ook voor de dialoog met de ouders heeft het portfolio meerwaarde, benadrukt Van den Heuvel. “In plaats van de tienminutengesprekken houdt de leerling nu twee keer per jaar driehoeksgesprekken met zijn mentor en ouders. Ouders zijn er ook heel erg bij betrokken en waarderen het portfolio enorm. Zij zien op een hele andere manier hoe hun kind zich ontwikkelt.”

Wat de Masterkl@s oplevert

Scholen die overwegen een portfolio in te voeren, kunnen veel baat hebben bij een bezoek aan de Masterkl@s op het Corlaer College, denkt Haan: “Wij zijn vanaf het begin betrokken geweest bij de ontwikkeling van Portfolio-site.nl. We kunnen laten zien dat de tool in onze hele onderbouw goed werkt. Dat heeft zijn weerslag op de bovenbouw: daar voeren we het nu ook in.”

Op 4 april laten de docenten en leerlingen van het Corlaer zien wat je met het portfolio kan, hoe je dat doet, wat het oplevert en waarom je ermee aan de slag zou gaan. “Als je een blanco format voor je ziet kan dat imponerend zijn: ga er maar aan staan om het te vullen. Wij hebben hier de instrumentatie van de competenties en taken goed op touw gezet. Daar kunnen anderen hun voordeel mee doen.”

Toch is het belangrijkste doel van de Masterkl@s, vindt Haan, het delen van ervaringen. “Deelnemers kunnen vragen stellen, maar ook hun twijfels kenbaar maken. Ik zou graag willen dat mensen enthousiast worden. Dat ze zien dat het portfolio helemaal op hun situatie is toe te spitsen, op wat zij belangrijk vinden, en dat ze daardoor gemotiveerder zijn om ermee aan de slag te gaan.”

Meer informatie over het programma en aanmelding van de Masterkl@s op 4 april