Om de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen structureel te versterken en een positief leerklimaat te waarborgen, ontwikkelde het Tabor College d’Ampte in Hoorn het programma Kracht in Controle (KIC). Dit gecertificeerde programma is tot stand gekomen in samenwerking met het Nationaal Jeugd Instituut (NJI) en wordt exclusief beschikbaar gesteld aan deelnemers van VO-content. KIC speelt in op actuele beleidsontwikkelingen rondom sociaal veilige schoolomgevingen en is opgenomen in de databank effectieve jeugdinterventies als ‘goed onderbouwd’.

Het Tabor College d’Ampte kampte enkele jaren geleden met een explosieve groei van het aantal leerlingen, wat risico’s met zich meebracht voor de sociale veiligheid. Er ontstond een gedeeld gevoel van urgentie binnen de school om de sfeer structureel te bewaken en incidenten te voorkomen. Eerdere programma’s sloten niet goed aan bij de vmbo-leerlingen. “We wilden er alles aan doen om een veilige leeromgeving te houden, maar bestaande programma’s werkten onvoldoende. Toen zijn we zelf aan de slag gegaan,” aldus Kim Schouten-Entius, mede-initiatiefnemer van KIC. Dit leidde tot de ontwikkeling van een programma dat aansluit bij de leefwereld van jongeren en breed gedragen wordt door leerlingen, docenten en ouders.

Een belangrijke motivatie om structureel aandacht te besteden aan sociaal-emotionele ontwikkeling binnen scholen is het optimaal benutten van de zogenaamde ‘gouden weken’. De ‘gouden weken’ verwijzen naar de eerste zes tot acht weken van het schooljaar, waarin de basis wordt gelegd voor de groepsdynamiek en sfeer in de klas. Deze periode is cruciaal om een veilige leeromgeving te creëren en preventieve interventies in te zetten. Leraren kunnen tijdens deze weken werken aan het opbouwen van relaties met en tussen leerlingen, het vaststellen van groepsregels en routines, het bevorderen van een positieve groepsdynamiek en het erkennen van individuele verschillen. Door actief te observeren en in te grijpen bij negatieve dynamieken in deze periode, wordt de kans op escalatie van problemen later in het jaar verminderd. Wanneer er tijdens de gouden weken een stevige basis wordt gelegd, is de kans groter dat leerlingen effectief samenwerken, elkaar leren begrijpen en conflicten constructief kunnen oplossen. KIC sluit met zijn fysieke en groepsgerichte aanpak perfect aan bij deze fase van groepsvorming, waardoor scholen het hele jaar profiteren van een positieve en veilige groepssfeer.

Een praktische en gezamenlijke aanpak met impact

KIC is ontwikkeld vanuit de visie dat sociaal-emotionele ontwikkeling alleen slaagt wanneer iedereen in de school betrokken is. Samen met collega Krystle Kors en sociaalpsycholoog Daan Wienke van het NJI vertaalde Schouten-Entius thema’s zoals samenwerken en omgaan met emoties naar een fysiek en praktijkgericht programma binnen de lessen in leerjaar één en twee. “We ontdekten dat onze leerlingen echt geprikkeld werden door een fysieke aanpak, waarbij zij leren door te doen en te ervaren,” vertelt Schouten-Entius. KIC gebruikt een webapplicatie met vragenlijsten, een sociogram en een competentiemeter om de sfeer in de klas visueel inzichtelijk te maken en thema’s te kiezen die op dat moment spelen binnen een groep. De mentorlessen zijn niet incidenteel, maar een integraal onderdeel van het curriculum.

Verbeterde sfeer en duurzame verandering

De school organiseerde structurele mentorlessen in alle leerjaren, waarin sociaal-emotionele thema’s wekelijks terugkeren. De fysieke opdrachten en vragenlijsten bieden concrete aanknopingspunten voor gesprekken tussen leerlingen, docenten en ouders. De resultaten uit de competentiemeter worden bijvoorbeeld gebruikt als basis voor ouder-kindgesprekken. Door de structurele inzet ontwikkelden leerlingen meer begrip voor elkaar en leerden zij de sfeer bespreekbaar te maken. Dit leidde tot een aantoonbare verbetering van het leerklimaat, waarbij het Tabor College mede dankzij KIC twee jaar op rij het predicaat Excellente School ontving. De inspectie roemde daarbij expliciet de wijze waarop KIC bijdraagt aan de kernwaarden respect, veiligheid en verantwoordelijkheid. Inmiddels werken andere scholen met het programma en kan KIC dankzij de samenwerking met VO-content verder worden doorontwikkeld, met als doel een certificering als ‘bewezen effectief’.