Leerdoelgericht onderwijs op IVIO@School
IVIO@School is in 2024 gestart met een intensief traject rond leerdoelgericht onderwijs en formatief handelen. De aanleiding voor dit traject was de wens om de leerresultaten van leerlingen structureel te verbeteren door het onderwijs beter af te stemmen op individuele behoeften. Hierbij is ondersteuning gezocht van onderwijsexpert Herman Rigter van VO-content, die het proces begeleidde met theoretische kaders, workshops en reflectiemomenten. De invoering sluit aan bij de bredere onderwijsontwikkelingen die formatief handelen stimuleren als fundament voor eigenaarschap en leerwinst bij leerlingen.eren.
Van lesstofgericht naar leerdoelgericht
Voor de start van het traject werkte IVIO@School voornamelijk lesstofgestuurd, met behulp van een zorgvuldig gekozen methode die goed aansloot bij de onderwijspraktijk. Hoewel deze methodes wel waren gebaseerd op leerdoelen, was er in de praktijk minder nadruk op doelgerichtheid. De methodes vormden de leidraad, niet de leerdoelen zelf.
Sinds ongeveer twee jaar wordt er in toenemende mate gewerkt met elementen van formatief handelen. De school zag daarin een belangrijke kans om leerlingen structureler inzicht te geven in hun leerproces en meer verantwoordelijkheid te laten nemen voor hun ontwikkeling. De centrale vraag verschoof van “hoeveel hoofdstukken krijgen we af” naar “wat beheersen leerlingen aantoonbaar?” Daarmee werd ook de behoefte groter aan scherpere feedback, differentiatie en motivatie – thema’s die in traditioneel lesstofgestuurd onderwijs minder expliciet aan bod komen.
De overtuiging ontstond dat beter onderwijs mogelijk is als leerlingen tussentijds inzicht krijgen in hun beheersing, en docenten hun onderwijs daarop kunnen bijstellen. Door leerdoelen, succescriteria en zelfevaluaties actief in te zetten, kunnen leerlingen gerichter oefenen en ervaren zij direct hun voortgang. Ook kan toetsing nadrukkelijker gekoppeld worden aan leerdoelen in plaats van aan hoofdstukken of cijfers.
Verdieping en inspiratie
Het traject begon in het voorjaar van 2024 met een inspirerende workshop van Herman Rigter. Naar aanleiding daarvan besloot de school hem structureel te betrekken als extern begeleider. De meeste bijeenkomsten vonden plaats met de sectiemanagers. Zij vertaalden de inhoud naar hun vakgroepen en werkten in nauwe afstemming met hun collega’s aan de verdere uitwerking van de aanpak.
Naast deze overlegmomenten organiseerde IVIO@School ook twee gezamenlijke sessies voor alle docenten, waarin Herman verdieping gaf over leerdoelgericht onderwijs en formatief handelen. Daarnaast waren er evaluatiegesprekken tussen Herman en de sectiemanagers, waarin de voortgang werd besproken en ruimte was voor bijsturing. De rol van Herman als externe sparringpartner werd als waardevol ervaren, omdat hij als buitenstaander de werkwijze kritisch en constructief kon bevragen.
Samen met de sectiemanagers
Het proces bestond uit meerdere fases, waaronder theorie- en praktijkbijeenkomsten, tussentijdse evaluaties en een slotgesprek per sectie. De bijeenkomsten met de sectiemanagers vormden de kern; zij fungeerden als schakel tussen de externe begeleiding en de uitvoering in de vakgroepen.
Het project heeft geleid tot een meer doelgerichte manier van lesgeven, waarbij leerdoelen het uitgangspunt vormen in plaats van het lesboek. Alle sectiemanagers en docenten reflecteerden kritisch op hun onderwijsaanpak en leerden vakoverstijgend te denken.
Na de zomer van 2025 start IVIO met leerdoelgericht onderwijs en formatief handelen in het eerste leerjaar voor alle vakken. De verwachting is dat de effectiviteit van deze aanpak in de loop van het schooljaar zichtbaar wordt in de leerlingresultaten en het leerproces.
Met dank voor dit interview aan Ilona Oud-Vollebregt, directeur IVIO@School en Herman Rigter, kennisexpert VO-content.